2 Liedcycli en 4 Gedichten
LIEDERENDAG
Op zaterdag 15 juni wordt er een Stemlokaalaflevering georganiseerd rond het Lied. Deze dag wijkt af van de normale formule, waarbij de deelnemers zelf hun muziekstuk kiezen. Er zal namelijk onder leiding van drie coaches gewerkt worden aan twee specifieke liedcycli en vier liedvergelijkingen. De zanger kan zich inschrijven voor één of twee liederen uit een cyclus of vergelijking. Desgewenst kan er op eigen kosten individueel met de betreffende coach in de voorafgaande weken aan de liederen gewerkt worden. Op de dag zelf worden in een workshop de liederen van de cycli en van de vergelijkingen op elkaar afgestemd en tot een geheel gesmeed. Later op de middag zullen de twee cycli en de vier gepaarde liederen voor publiek ten gehore worden gebracht.
We zijn heel blij met de coaches die ons deze middag gaan begeleiden: Robbert Muuse, Micha van Weers, Hetty Gehring, Heleen Vegter en Charlie Bo Meijering.
HET LIED
Een van de meest opvallende kunstvormen van de romantische periode is het Lied. In geen ander genre konden componisten zó hun individuele beleving, hun idealisme, hun dilemma’s, hun passie, kwijt als in de liedvorm.
De romantiek kenmerkte zich door een vruchtbare kruisbestuiving van literatuur en muziek. De lyrische poëzie – poëzie waarin een persoonlijk gevoel wordt geuit – nam een grote vlucht en werd door componisten grif op muziek gezet. Zij sneden de vocale lijnen toe op de emotionele lading van de woorden, op de veranderende gevoelens en waarnemingen van de vertellers of ik-figuren. Ze gaven de (piano)begeleiding een saillante rol, waardoor het gedicht voorzien werd van een decor, dat de strekking van de tekst intensiveerde.
Grote vertegenwoordigers van dit genre kwamen allereerst uit Duitssprekende landen: Loewe, Schubert, Schumann, Brahms, Wolf; zij werden nagevolgd in Frankrijk (Fauré, Debussy, Hahn), Engeland (Vaughan-Williams, Finzi, Quilter, Britten), Finland (Sibelius) en Amerika (Ives).
Het liedgenre kent een speciaal fenomeen: de cyclus. Een cyclus is een verzameling van gedichten van eenzelfde dichter. Kenmerkend voor een cyclus is dat er een inhoudelijke draad doorheen loopt. Dit kan een verhaallijn zijn, maar ook kan de samenhang meer thematisch zijn.
CYCLUS VOOR VROUWENSTEM
Robert Schumanns Frauenliebe und Leben, op tekst van Adelbert von Chamisso, belicht in 8 liederen de verschillende fases in het leven van een vrouw. De dichter heeft geprobeerd het perspectief van de vrouw in te nemen en haar beleving en emoties een stem te geven. In het eerste lied is ze hoteldebotel verliefd, in het laatste lied bevangen door heftige emoties omdat haar geliefde is gestorven. De liederen ertussenin schetsen de verschillende fases van het huwelijksleven.
Deze gedichten in de ik-vorm zijn door Schumann prachtig getoonzet, met een duidelijke, fijnzinnige rol voor de piano. Het cyclusachtige komt tot uitdrukking wanneer de piano in de slotmaten van het laatste lied de beginmelodie uit het eerste lied laat horen en de cyclus in zijn geheel “becommentarieert”.
De liederen zijn in verschillende liggingen uitgegeven.
CYCLUS VOOR MANNENSTEM
Ralph Vaughan-Williams’ Songs of Travel, op tekst van Robert Louis Stevenson, belicht in 9 liederen het wel en wee van een man die de wijde wereld in trekt. Ook hij is ouder en wijzer, als hij aan het eind van de cyclus letterlijk de deur dicht trekt. In het laatste lied klinkt een echo van de bravoure uit het eerste lied, waarmee de cirkel weer rond is.
In navolging van de Duitse liedkunst heeft Vaughan-Williams, met behulp van zijn typisch Engelse idioom, een eigen sfeer gecreëerd voor de vagebond, die van Stevenson allerlei overpeinzingen in de mond krijgt gelegd. De piano kleurt daarbij subtiel het landschap.
Van deze liederen bestaan twee versies, voor bariton en tenor.
TWEE COMPONISTEN EN ÉÉN GEDICHT
Voor de derde afdeling liederen hebben we 4 gedichten uigezocht die steeds door twee componisten op muziek zijn gezet:
William Shakespeare: Who is Sylvia?
Franz Schubert, An Sylvia, voor alle stemsoorten
Gerald Finzi, Who is Sylvia?, in middekligging
William Shakespeare: Come away, death
Robert Quilter, Come away, Death, in twee liggingen
Jean Sibelius, Kom nu hit, död! (Zweedse of Engelse versie), voor alle stemsoorten
Hermann Allmers: Feldeinsamkeit
Johannes Brahms, Feldeinsamkeit, voor alle stemsoorten
Charles Ives, Feldeinsamkeit, in middenligging
Paul Verlaine: Mandoline
Gabriel Fauré, Mandoline, voor alle stemsoorten
Reynaldo Hahn, Fêtes Galantes (Mandoline), in middenligging
OPZET VAN HET PROJECT
Ongeveer 12 zangers kunnen zich inschrijven voor 25 nummers, ofwel ieder 2 nummers óf van Schumann, óf van Vaughan-Williams óf uit de set van gedichtzettingen.
Op de dag zelf, zaterdag 15 juni, worden de 3 series tegelijkertijd in aparte ruimtes voorbereid, samen met de pianist/coach. Je gaat dus samen met drie andere zangers een serie tot stand brengen. (2 liederen uit verschillende series kiezen is om organisatorische redenen niet mogelijk; je zou dan tegelijk op twee verschillende plekken moeten zijn. We denken ook dat het juist meerwaarde heeft om je gezamenlijk op één project te storten.)
PROCEDURE VAN AANMELDEN
Geef je vóór 31 maart op voor een serie, en kies daaruit 5 liederen van je voorkeur, in aflopende voorkeur. Dan kunnen we uiteindelijk een hele serie inplannen, rekening houdend met alle voorkeuren.
In de eerste week van april willen we bezetting en de verdeling van de liederen rond hebben en de verdeling van de liederen.
Dan zullen we ook vragen om de ligging waarin je wilt zingen, en eventueel vragen om een scan van de muziek voor de pianist.
Als je maar één lied wil zingen kan dat natuurlijk ook.
PROGRAMMA VAN DE MIDDAG
11.30: inloop
12.00 – 14.30: voorbereiding van de cyclus door zangers en coach
14.30 – 15.00: PAUZE
15.00: Concert met publiek
DE TE KIEZEN LIEDEREN (de titel is ook een link naar een opname)
Ralph Vaughan Williams – Songs of Travel (coach: Robbert Muuse, piano: Micha van Weers)
The vagabond
Let beauty awake
The roadside fire
Youth and love
In dreams
The infinite shining heaven
Wither must I wander
Bright is the ring of words
I have trod the upward and the downward slope
Robert Schumann – Frauenliebe und Leben (coach: Hetty Gehring, piano: Heleen Vegter)
Seit ich ihn gesehen
Er, de Herrlichste von allen
Ich kann’s nicht fassen, nicht glauben
Du Ring an meinem Finger
Helft mir, ihr Schwestern!
Süsser Freund, du blickest mich verwundert an
An meinem Herzen, an meiner Brust
Nun hast du mir den ersten Schmerz getan
Gedichtvergelijkingen (coach en piano: Charlie Bo Meijering)
Franz Schubert, An Sylvia
Gerald Finzi, Who is Sylvia?
Robert Quilter, Come away, Death
Jean Sibelius, Kom nu hit, död!
Johannes Brahms, Feldeinsamkeit
Charles Ives, Feldeinsamkeit
Gabriel Fauré, Mandoline
Reynaldo Hahn, Fêtes Galantes (Mandoline)
KOSTEN
Deelname aan de middag kost €75. Nadat de definitieve indeling van zangers is gemaakt ontvang je een betalingsverzoek.
Entree voor het concert om 15:00 uur is zoals gewoonlijk €5.